De stjerrebult

Wat een Nachtleven!

Nachtnatuur ontdekken en beleven in het Waddengebied

In de nacht komen veel dieren en planten tot leven. Donkerte is voor deze ‘nachtbrakers’ een levensvoorwaarde. Toch is het bestaan van deze dieren en planten niet of nauwelijks bekend bij mensen. Daarmee is ook onbekend waarom juist het donker van de nacht voor deze soorten zo belangrijk is. Nachtsoorten hebben het in aantallen en variatie moeilijk door de oprukkende lichtvervuiling. Hoe kunnen we de variatie van deze flora en fauna weer laten toenemen?  Kan tegengaan van lichtoverlast en herstel van (wadden-) landschap en nachtnatuur daarbij helpen?

Met “Wad een Nachtleven!” willen we aan de éne kant de leefomstandigheden voor nachtplanten en –dieren verbeteren door het donker te behouden en door biodiversiteitsherstel. Aan de andere kant willen we het nachtleven van planten en dieren zichtbaar maken voor inwoners en toeristen door het creëren van nachtnatuur-beleeflocaties en informatie over verschillende soorten nachtflora en –fauna en hun ideale leefomgeving. Samen met inwoners en ondernemers uit gemeente Waadhoeke gaan we aan de slag met het realiseren van zogenaamde nachttuinen, waarin nachtflora- en fauna een thuis vinden en bezoekers de nachtnatuur kunnen beleven.

Het pilotproject ‘Navigeer in de Nacht met een Sterrentafel’ in de Lauta nachttún in Wier is het eerste project op een bestaande nachtbelevingslocatie, waar we de nachtnatuur gaan versterken en de beleving van het donker verrijken met een zogenaamde Sterrentafel.

Wat een Nachtleven! is een project binnen het overkoepelende programma ‘De donkerte van het waddengebied’ , dat als doel heeft bewoners, recreanten en toeristen in het Waddengebied de kernkwaliteit duisternis van Werelderfgoed Waddenzee te laten ervaren. Als bijzonder toeristisch product en om de bewustwording over de noodzaak van behoud van de duisternis te vergroten. Die twee onderdelen vormen dé combinatie voor Werelderfgoed-toerisme. De ambitie is dat het Waddengebied met Werelderfgoed Waddenzee in 2025 bekend staat als één van de mooiste gebieden in Europa om het echte donker van de nacht te ervaren.

De WierSter nachttuin, ook wel Lautatún genoemd, is gerealiseerd door de Stichting ‘Freonen fan terp en tjerke Wier’ (St. T&T) in 2011-2012 in samenwerking met Landschapsbeheer Friesland en NRJ architecten bureau De oude bosschages en bomen zijn gerooid, de grachten zijn uitgebaggerd en de contouren van een ‘Sterrenheuvel’ zijn aangebracht. In de tweede fase is een vleermuizentoren gebouwd inclusief een informatiebord over het project met 5 afbeeldingen van nachtdieren. Ook is een gravure aangebracht van de voormalige Lauta State. De vleermuizentoren vormt de entree naar de nachttuin en staat op de oude locatie van het poortgebouw van de state. Vanaf hier is een schelpenpad met  beplanting aangelegd en zijn zitbankjes geplaatst

In dit laatste nog niet gerealiseerde fase van het project WierSter Nachttuin is de realisatie van een ‘Sterrentafel’ bovenop de gecreëerde ‘Sterrenheuvel’ en een ‘Planetenpad’ voorzien. Rond de realisatie van de Nachttuin in Wier hebben verschillende educatieve activiteiten plaatsgevonden voor schoolklassen uit de regio, waarbij het Planetarium uit Franeker en de Sterrenwacht van Burgum betrokken waren. Met de realisatie van een ‘Sterrentafel’, waarmee je langs de nachtelijke sterrenhemel kunt navigeren wil St. T&T een duurzaam educatief object realiseren, dat tevens ingezet kan worden bij activiteiten voor inwoners, recreanten en toeristen tijdens de Nacht van de Nacht en de Nacht van het Wad.

Wat is een Sterrentafel?

Een ‘Sterrentafel’ is een grote ronde tafel waarop een ‘Sterrenschijf van het Noordelijk Halfrond’ wordt afgebeeld. Met een ‘Sterrenschijf kun je als bezoeker op een nachtbelevingslocatie langs de nachtelijke sterrenhemel navigeren. Je kunt de sterrentafel dusdanig op datum  draaien, dat je de sterrenbeelden van dat moment zichtbaar maakt en aan de hemel kunt opzoeken.  

Door het draaien van de schijf , zet je de datum en de tijd dat je wilt kijken bij elkaar.

1. Doel en opzet

Ons doel is het realiseren van een ‘Sterrentafel’, waarmee bezoekers langs de nachtelijke sterrenhemel kunnen navigeren in de Nachttuin van Wier. De ‘Sterrentafel’ ondersteunt de ambitie en doelstelling van de St. T&T om een duurzaam educatief object te realiseren. De ‘Sterrentafel’ kan ingezet worden voor bestaande educatieve activiteiten rondom duisternis en de sterrenhemel, maar kan tevens ingezet worden binnen het Project Wad een Nachtleven! bij activiteiten voor inwoners, recreanten en toeristen tijdens de Nacht van de Nacht en de toekomstige Nachten van het Wad.

schema fundament



De ‘Sterrentafel’ helpt bezoekers zich bewust te worden van het belang van het duister om de nachtelijke sterrenhemel te kunnen waarnemen en tevens de waarde van de sterren voor het navigeren in het donker door mens en dier. Hiermee vormt dit project een waardevolle aanvulling op het astronomisch uurwerk aan de kerktoren in Wier en de pilotprojecten, die gericht zijn op de beleving van de nachtnatuur in Waadhoeke.

In de pilot zal tevens de nachtnatuur worden versterkt door het ontwerpen en aanplanten van een nachttuin op en rondom de ‘Sterrenheuvel’.

2. Planning en uitvoering
In 2020 starten we met de voorbereidingen voor het laten maken van een ‘Sterrentafel’ en het gereed maken van de ‘Sterrenheuvel’ voor de plaatsing van het object. Op een fundament van stelconplaten en betonnen poeren komt een ronde betonplaat van 4,5 meter doorsnee met opgangen. Daarbovenop moeten de tafel en bankjes gemonteerd. Rond om de heuvel komt beplanting met zoveel mogelijk nachtbeplanting, studenten van Nordwin gaan dat inventariseren, ontwerpen en en aanleggen. Zij zullen ook ideeen toevoegen rond versterking van de biodiversiteit


Ontwerp Sterrentafel en STjerrebult

Ontwerp NJR Archtectuur