Drie afbeeldingen van de voormalige state Lauta.
In de tabbladen staat info over het herinrichting van de stroken grond met bosbeplanting rondom het voormalige state terrein. Het is het project Lautatún, een initiatief van de stichting “Freonen fan Terp en Tsjerke” en ver. “Doarpsrounte Wier”, de eerste heeft de uitvoering op zich genomen.
Na een periode van vooral opruimen, schoonmaken en verbreden van de grachten is er oa een schelpenpad aangelegd.
Bij de ontwikkeling zijn een paar thema’s die een rol spelen bij de verdere inrichting: Natuur en astronomie. Er ligt de relatie met het astronomisch uurwerk en uit historie komt naar voren dat ook de heren van Lauta actief belangstelling voor dit onderwerp hadden.
Nynke Rixt Juckema heeft een ontwerp voor een poortje gemaakt met vleermuiskasten en nestgelegenheid voor vogels. Op haar initiatief is het idee “nachttuin” ontstaan.
Een korte Historie van Lauta State
Van geen enkel ander dorpsgebied in Menaldumadeel komen de grenzen op de Schotanuskaart uit 1718 zo duidelijk uit als die van Wier. Het is altijd een klein dorp geweest. “In de tegenwoordige Staat van Friesland” (1787) wordt Wier beschreven als “Een klein dorp, zowel van buurt als landerijen. De betrekkelijke kleine dorpterp lag direct aan de monding van de oude Middelzee. Het dorp is rond het begin van onze jaartelling onstaan als vissersdorp. Zo’n 550 jaar geleden klotste het zilte water hier nog tegn de dijk. Waarna men in 1505 het tegnwoordige Bildt drooglegde. De naam Wier is af te leiden van Wierde. Een wier was oorspronkelijk een soort hoge terp waarop een versterkte toren werd gebouwd wat fungeerde als schuilplaats in geval van onraad ( de twisten tussen Schier en Vet) of hoog water. In Friesland hebben wel een paar honderd van deze torens gestaan. Waarschijnlijk had Wier ook zo’n toren, gebouwd in 1192 door Schelte Lauta. Waarschijnlijk liet dezelfde Schelte Lauta in die tijd de kerk bouwen als kapel. Het grote formaat kloostermoppen in het koor en de noordmuur en de vroege romaanse boogvensters verwijzen naar de vroegste bouwfasen van het gebouw wat ook zo omstreeks het eind van de 12e eeuw zou moeten zijn.
Rond het jaar 1400 is er weer sprake van een Schelte Lauta hij diende in het leger tegen de turken op het Griekse eiland Rhodos. In 1410 komt hij terug in Friesland. Hij laat de stins en de kerk opknappen. Sindsdien rust de vijhoekige gotische kap op de koorsluiting welke aan de onderkant nog rond is gemetseld en dus waarschinlijk ook ouder is.
Terug naar de Lautastins. Halverwege de 16e eeuw trouwt Jel Lauta met Goslick van Hiddema. Tijdens de tachtig jarige oorlog had men groot vertrouwen in hem en is hij tot twee keer toe naar de Staten Generaal in Den Haag geweest om op te komen voor de “Oude Vrijheid”. In de kerk vindt men nog de grafzerk van Goslick van Hiddema. De latijnse tekst op de steen vertelt over zijn geweldige daden: “Goslick van Hiddema, die op oude vrijheid, de zuivere Godsdienst en het recht aan zijn vaderland teruggaf, vertrekt hier, terugkerend naar het hemelse vaderland, na al die zaken zo goed te hebben verricht”. In de 17e eeuw werd de stins gesloopt en werd in 1643 het afgebeelde Lautastate gebouwd. In 1748 is Lautastate in brand gestoken tijdens de pachters opstand. De state was niet meer te reden en is afgebroken. Allen de grachten & tuin structuur is in het huidige vervallen landschapselement terug te vinden.
Zie ook:
Foto’s historie Lauta
begroeiing 2014
fase 1 opruimen 2015
fase 2 inrichting 2016
bouw van de poarte